В. Г. Гузев. Избранное

371 Teorik Türk Dilbilimi Açısından Eski Anadolu Türkçesi’nin Özelliklerinin Kıymeti Üzerine şekil (daha doğrusu kategori) üretici ektir. Şahıs eki -vän ise şekil (yani ka- tegori) çekici bir ektir. Burada açıklamaya çalıştığımız görüş açısından Türk şekilbiliminin bü- tün kategorileri şekil üretimseldir, ve kaybetmeyerek şekil çekimi mekaniz- masına da sahiptir. Bunlar şunlardır: İsmin iyelik kategorisi, adlıkların (isim, sıfat, zarf, sayı adı, zamir ve predikatiflerin) yüklemlik kategorisi (āşyqvam, körsiz vb.) ve de çok karmaşık bir bünyeye sahip olan fiillerin yüklemlik kategorisi. Şekil üretimi ve şekil çekimi kavramlarını ayırt etme savı, araştırıcıyı çok önemli bir neticeye götürür. Türkçede şekil üretimi alanında anlamlı maddi ekin eksik olmasına, yanı sözde görevsel sıfıra Hint-Avrupa dillerinden farklı olarak hemen hemen rastlanmaz (bu hususta yalnız isim iyelik kategorisi ile fiil emir kipi tartışmalı sayılabilir). Türkçe şekil çekimi alanında ise görevsel sıfırdan istifade edilmektedir (däg + miş + ø ol dävlätä..., bir gecä jaturikän ol düş gör + ür + ø... vb.). 4.4. Türkçede şekil üretimi alanında görevsel sıfırın bulunmaması araştı- rıcıyı şu diğer önemli sonuçlara vardırır: Çoktan alıştığımız ismin tekil şekli, yalın hali vb. görevsel sıfır savına dayanan kavramlar, Hint-Avrupa dilbiliminden kaynaklanan yanılsamalar halini alır. Ve bunlar Türk gramerinden bertaraf edilirse Türkçenin morfolojisi bambaşka bir görünüme bürünür. Ek getirilmemiş Türk kelimesi (öncelikle isim olan kelime kastedilir) Hint-Avrupa kelimesinden farklı olarak hiçbir yardımcı anlam (cins, sayı, hal anlamı) içermeden, yani hiçbir çekimleyici kategori şekline ait olmadan kullanılmaya muktedirdir. 4.4.3. Aynı savdan Hint-Avrupa dilbilimsel görüşlerine aykırı olan şu ne- tice de çıkar: Kelime çekimsel kategori (daha yaygın terim “gramer katego- risi”), yalnız bir dizi şekilden oluşan bir topluluk (hal ve çatı kategorilerinde olduğu gibi) değil, tek bir şekilden ibaret olan, yani tek üyeli bir yapı birimi de olabilir.Nitekim gramercilerin sık sık kullandıklan at - atlar çiftini ele ala- lım. Yaygın görüşe göre at şekli tekil şeklidir. Demek görevsel sıfıra sahiptir. Hakikatte eksiz kelime teklik anlamından mahrumdur ve teklik-çokluk ka- tegorisi ile ilgisi olamaz. Şu halde atlar şekli bu kategorinin tek temsilcisi olarak kalır. Ek getirilmemiş isim şeklinin yalnız teklik değil, herhangi bir miktar veya sayı anlamı da yoktur. Bu sebepten dolayı eksiz isim, hem teklik, hem de çokluk karşılayabilir, yani dile getirilen nesnelerin sayısına ilgisizdir. EAT’nde çokluk kategorisi yegâne tek üyeli bir kategori değildir. Bundan başka tek üyeli iki kategori daha vardır: -(Y)rak ekine sahip olan karşılaştırma derecesi kategorisi [bir söz äjidäm kim şäkkärdän datlurak (Şejjād Hamza)] ve -ki ekine sahip olan adlıkların ikincil temsil etme kategorisi [kany älündaki